U criaturë cu cavaddë janghë
Nu prufëssòrë rë francésë tuttë i juornë, pë arrëvà ndu paisë ndo facië a šcòlë, pigliavë a vijë rë na muntagnë. Nunëzë vërië mai nëšciunë, e tanta vótë, s’appauravë, së fossë succiesë qualcosë s’avessë vistë neurë. Na sèrë rë viernë, mentrë së në stavë turnènnë ngasë accumëncië a chiovë e po së auzaë na neglë ca së putìa taglià cu nu curtièddë. Mënavë l’acquë a sicchë, s’jérë fattë šcurë nu mumèntë e a muntagnë mittië paurë. Drétë a na curvë, ammucciatë ra në albërë si truvà nnanzë a l’uocchë nu wuagliuncièddë sopë a nu cavaddë janghë. Jérë muoddë cumë a nu pulucinë e u wuardavë curiusë. Pë furtunë girë u sterzë a l’utëmë mumèntë e nunn’jè mëttië sottë. Roppë pochë metrë së fërmà pë vërè së u wuagliónë stavë buonë ma nnanzë a iddë ngerë sulë u šcurë. U juornë appriessë së fërmà a magnà nda na zianë ca stavë vëcinë a šcòlë. L’accuntà u fattë e a crëstianë lë ressë ca avia vistë u spirëtë rë nu criaturë muortë tant’annë primë. Nu camión avia misë sottë cu cavaddë mentrë jérë sopë a vianovë. Roppë sti pparolë, u prufëssórë nu feccë chiu quédda vvijë. Ognë tantë së sèntë rë qualcunë ca ha vistë u wuagliònë.
Il ragazzo sul cavallo bianco
Un professore di francese, tutti i giorni, per raggiungere il borgo dove insegnava, attraversava le strade di una montagna. In giro non c’era mai nessuno e, spesso, aveva paura perché se fosse accaduto qualcosa se la sarebbe vista brutta. Una sera d’inverno, mentre stava rientrando a casa, iniziò a piovere e si alzò una nebbia talmente fitta che si poteva tagliare con un coltello. Pioveva a secchiate, si era fatto buio in un attimo e la montagna faceva paura. Dietro a una curva, nascosto dagli alberi, si trovò davanti un ragazzino che montava un cavallo bianco. Era bagnato come un pulcino e lo guardava con curiosità. Fece in tempo a sterzare per non investirlo. Dopo pochi metri si fermò per vedere se il ragazzo stava bene ma davanti a sé aveva solo il buio. Il giorno dopo il professore si fermò a pranzo da una zia che abitava vicino alla scuola. Gli raccontò dell’accaduto e la donna gli disse che aveva visto il fantasma di un ragazzo morto diversi anni prima investito, insieme al suo cavallo, da un camion, mentre era sulla strada. Dopo queste parole, il professore non fece più quella strada. Di tanto in tanto qualcuno ancora vede il ragazzo col cavallo bianco.
A nottë ri muortë
Quéddë sèrë, a nóttë rë tuttë i muortë, a vëcchiaréddë avia pënzatë rë šci a méssë nda chiésë ru Rusarië a chiazzë. Avia fattë tardë, jèrë quasë menzanóttë, chiuvië e facië friddë. Raintë jèrë tuttë šcurë, pochë i llucë, n’gèrë a gèntë assëttatë sopë i ppanchë ma nëšciunë parlavë. U preutë nunzë vërië, allorë a vëcchiaréddë së piglià u postë e accumëcià a ricë l’”etérnë ripósë”. Roppë nu pochë vënènnë ati ggentë, tuttë femmënë cu nu vélë ngapë, a faccë nunëzë vërië, stavënë allértë e nu dëciénnë nientë. A vëcchiaréddë l’addummanà, vistë ca natu pochë facië juornë, quannë sarië accumënciatë a méssë, allorë na femmënë s’auzà e l’réssë: “Vatinnë, quessë nunn’jè a méssë pë ti”. Šcantatë së guardà attuornë e allòrë së résë cóntë ca tutta quédda gentë së jérë luatë u vélë e a guardavënë malaméntë. Jèrënë tuttë crëstianë muortë ra tant’annë. Lë piglià a frévë, së fecë u segnë ra crócë e së në šcappà. A matinë appriéssë accuntà sta còsë u preutë e subëtë roppë chiurià l’uocchë.
La vigila dei morti
Quella sera, la vigilia dei morti, la vecchietta pensò di andare a messa nella chiesa del Rosario, in piazza. Aveva fatto tardi, era quasi mezzanotte, pioveva e faceva freddo. Dentro era tutto buio, poche le luci, vi era gente seduta sulle panche ma nessuno parlava. Il prete non si vedeva, allora la vecchietta prese posto e cominciò a recitare “l’eterno riposo”. Dopo un po’ vennero altre persone, tutte donne con un velo in testa, la faccia non era visibile, restavano in piedi, senza dire niente. La vecchietta chiese loro, poiché da lì a poco avrebbe fatto giorno, quando sarebbe iniziata la messa, allora una donne le disse: “Vattene, questo non è posto per te”. Spaventata, si guardò intorno e allora si rese conto che tutte quelle persone si erano tolte il velo e la guardavano in malo modo. Era tutta gente morta da diversi anni. Gli prese un colpo, si fece il segno della croce e fuggì. La mattina dopo raccontò questa cosa al prete e subito dopo chiuse gli occhi.
Ciccë u Vëggianésë
Na femmënë ca avië pérsë u maritë, stavë cu rujë criaturë, Frungillë e Mincuzzë, nda na casë menza carutë, jèrënë assaië povërë e nu magnavënë ra tanta juornë. Pë nunëcë pënzà, i criaturë s’assëttavënë nanzë a pòrtë e së sunnavënë rë magnà u casë, i ppatanë e còsë ròcë. Nu juornë, mentrë šciucavënë arrëvà nu vëccheariéddë ca tënia na chitarrë e nu flautë, sópë i ššpaddë purtavë na códdë assaië grannë. Lë réssë ca së chiamavë Ciccë e jèrë amicë ra ttanë e vënia ra Viggianë, u paisë ra musëchë. A chitarrë e u flautë l’jèrënë statë rialatë proprjë rë ra ttanë e iddë mo jèrë da pi aiutà. Allòrë, caccià ra da códdë nu piézzë rë panë e na tòrtë cu l’óvë, li mëttië manë a mammë, po accumëncià a sunà. I criaturë rumanénnë në cantatë ra musëcë e Ciccë lë réssë ca avéssë mbaratë a sunà e ca ra quiddu mumentë avéssë rë chiu soffèrtë a famë. Po së në turnà ngasë e a mammë e i criaturë, finalmèntë, puténnë magnà.
Ciccio il viggianese
Una vedova abitava coi suoi due bambini, Frungillo e Mincuzzo, in una casa che cadeva in pezzi, erano molto poveri e non mangiavano da molti giorni. Per non pensarci, i bambini stavano seduti davanti alla porta, sognando di assaporare formaggio, patate, e dolci. Un giorno, mentre giocavano, giunse un vecchietto che portava con sé una chitarra e un flauto, sulle spalle un sacco molto grande. Disse che si chiamava Ciccio, era amico del padre e veniva da Viggiano, il paese della musica. La chitarra e il flauto gli erano stati regalati proprio dal loro padre e lui si trovava lì proprio per aiutarli. Quindi tolse dal sacco un pezzo di pane e una torta con delle uova, porgendoli alla mamma, poi iniziò a suonare. I bambini rimasero incantati dalla musica, Ciccio disse loro che gli avrebbe insegnato a suonare e da quel momento potevano girare il mondo per portare gioia a tutte le persone, che per sentire quelle note, li avrebbero ricompensati bene,così da non soffrire più la fame. Poi se ne tornò a casa così la mamma e i bambini poterono finalmente mangiare.
